English-Bisaya Grammar Part 31

Comusta ca? Ma-ayo man sa pagsilvi canimo cun dunay imong sugo. Ug comusta didto sa ino ang imong guinicanan ug ang imong mga igso-on? Ma-ayo man sila sa dacong calo-oy sa Dios. Sa tungud canimo, ualay quinahanglan sa pagpangutana, cay ma-ayo ca man ca-ayo ug ang imong dagoay mao ang labing ma-ayo sa ngatanan. ?Bu-ut ca ba maglingcod? Aniay usa ca siya. Dili aco bu-ut maglingao-lingao canimo sa imong mga buhat, nasayod aco nga mahal ca-ayo ang tiempo sa mga comerciante. Caron uala acoy buhat; sa pag-agui co dinhi, bu-ut lamang aco mangutana ug ma-ayo ca ba ug laoas. Dios magbayad. Onsa ba nga oras? La una y media. La una y media, matod mo, ug dinhi sa acong orasan, las doce y media man. Tabi canimo, uala pa magbagting sa a la una. Nagamato-od aco canimo nga la una y media na, cay ang acong orasan nagalacao sa ma-ayo (cay ma-ayo ang paglacao sa acong orasan). Quinsa ba ang naca-abut? Naca-abut ang acong ig-agao, cono. Di-in ba sia guican? Guican sia sa Manila. Nadugay ba sia ca-ayo didto sa dagat? Nadugay sia napolo ug lima ca adlao, cay dautan ca-ayo ang tiempo. Guipalit mo ba quining calo didto sa Manila? Uala co palita, guiregalo canaco sa acong ig-agao nga bag-o pa miabut.

XXV.

Ngano nga nasamocan ang imong inahan? Nasamocan sia tungud cay uala sia dumaoat ug sulat sa iyang anac nga tua didto sa Espana. Dili sia unta masamocan tungud cania, cay bisan mangita sia guihapon sa mga casamocan mahibalo man sia maggaoas niana. Sa tuig nga miagui, sa pag-adto namo sa pagpamusil, guicagabhian came halayo ca-ayo sa amo. Hain ba camo nabuntagan? Sa sinugdan nasamocan aco ca-ayo, apan ang imong igso-on, uala sia hino-o: nagapahinay canaco (sa acong casamuc) busa, nauad-an aco sa casamocan. Sa catapusan, hinquit-an namo usa ca payag ug didto came nabuntagan. Didto naqnita co ang cacugui sa imong igso-on. Pipila ca caoayan ug usa ca bugcus nga sagbut guipacahigdaan nia sa ma-ayong higda-an. Usa ca boteya guipacacandelero nia, ug sa duruha cun totolo ba ca langgam guibuhat nia ug usa ca panihapon nga ualay ingon. Sa paghimata namo sa buntag, ingon ug napaholay ug ma-ayo came maingon sa pagcatolog namo unta sa labing ma-ayong higda-an sa calibutan.

XXVI.

Ngano nga nanuyo (nasuco) ca can Juan? Cay nacaquita man sia guihapon ug mga sayop sa ngatanan nga naquita nia. Onsay casayoran niana? Ang casayoran niana mao nga dili aco bu-ut magsulti canimo, cay bacacon ca man. Bu-ut ca ba masayod ngano nga uala sulata sa imong igso-on ang iyang mga tema? Cay maculi man ca-ayo. Nagtucao sia sa tibo-oc nga gabi-i, ug uala sia macasulat niana, cay canang tema dili mahimo nia Igo naquita aco ni Pedro, nagsugud sia sa pagsulti ug binisaya sa pag-sumaysumay, ug daghanan ang iyang pagabi-abi canaco: busa usahay dili aco mahibalo, cun onsa ba ang itubag co. Mao ra ang buhat sa iyang mga igso-on; bisan pa niana, ma-ayo man sila ca-ayo nga tao; dili lang cay sapian ug mahigugmaon sila cun dili nga malolot ug magbubuhat sila usab sa ma-ayo. Nahagugma sila canaco sa minato-od gayud, busa man, nga guihigugma co sila usab ug dili aco muingon guihapon nga macadaut aco canila. Daco pa ngani unta ang paghigugma co canila, cun dili unta maga-abiabi sila ca-ayo; apan, tagsa ca tao dunay iyang mga sayop, ug ang aco mao ang pag-hisgut sa ilang pag-abiabi.

XXVII.

Natahap na man aco, nga gui-uhao ca ug nga guigutum ang iniong igso-on, busa man ngani, guidala ta camo dinhi. Bisan pa niana, masaquit ang acong bu-ut, cay dili aco muquita sa imong inahan. Ngano nga dili ca muinom ug cape? Cun dili pa aco catolgon, muinom unta aco. Ubus ca na catolgon, ubus ca na matugnao; ubus ca na gutmon, ubus ca na uhao-on. Usa ca tao, sa pagquita nia nga nagasalamin ang mga tigulang sa pagbasa, naca-adto sia sa balay sa usa ca comerciante; ug nangayo man sia ug inga antiparas. Nacuha niadtong tao ug usa ca libro, ug sa human na nia ablihi, mi-ingon sia nga dili man ma-ayo ang antiparas. Guitaga-an sia sa comerciante sa uban nga labing ma-ayo nga naquita nia sa iyang tindahan, apan, cay uala sia usab macabasa, nangutana cania ang comerciante "higala co, nahibalo ca ba magbasa?" Cun mahibalo aco unta magbasa, matod nia, dili co unta quinahangla-non ang imong antiparas.

XXVIII.

Sa pagpamusil niadto sa Emperador uga si Carlos V nauala sia didto sa cacahuyan, ug sa pag-abut nia sa usa ca balay, minsulud sia didto cay aron magpahuay. Didto niadtong balaya duna may upat ca tao nga nagapacatolog. Ang usa nagbacod, ug sa pagdo-ol nia sa Emperador nag-ingon cania nga nagdamgo sia nga caoaton nia unta ang iyang orasan, ug guicaoat nia. Dihadiha (then) nagbacod ang usa ug nag-ingon cania nga nagdamgo sia nga angay unta cania ang pagpangaoat cania sa iyang colopo, ug guicaoat nia. Ang icatolo nangaoat sa bolsa. Sa catapusan: nagbangon ang icapat ug nag-ingon cania: nagapa-abut aco nga dili ca manuyo cun susihon ta icao, ug sa pagsusi nia, iyang naquita sa li-og sa Emperador ug usa ca bulaoan nga cadena nga hinigtan sa usa ca pito nga bu-ut nia caoaton cania, apan ang Emperador nag-ingon cania: higala co nga ma-ayo, sa dili mo pa aco cuha-an ni-ining hias, ipaquita co canimo ang iyang gahum, ug sa pagpamolong nia ni-ining mga polong, nagtaghoy sia. Ang iyang mga tao nga nangita cania, nanigom didto dapit sa balay ug naningala sila sa pagquita nila sa Emperador diha nianang pagcabutang. Apan, ang Emperador sa pagquita nga nacagaoas na sia sa calisud mi-ingon sia: ani-a quining mga tao nga nagdamgo sa ngatanan nga ilang bu-ut. Bu-ut aco usab magdamgo; ug sa human na sia naghunahuna sa macadiot, mi-ingon sia: nagdamgo man aco, nga tacus bitayon silang tanan. Sa pagcahuman ni-ining mga polong. dihadiha guibitay sila sa atubangan sa balay.

CATAPUSAN