The Maya Chronicles Part 24

You’re reading novel The Maya Chronicles Part 24 online at LightNovelFree.com. Please use the follow button to get notification about the latest chapter next time when you visit LightNovelFree.com. Use F11 button to read novel in full-screen(PC only). Drop by anytime you want to read free – fast – latest novel. It’s great if you could leave a comment, share your opinion about the new chapters, new novel with others on the internet. We’ll do our best to bring you the finest, latest novel everyday. Enjoy!

TEXT.

_Concixta yetel Mapa._

1. U hotzuc ca culhi ah buluc ahau lai katun ca uli Espanolesob ca cahiob te ti noh cah te ti Ho; lae te ix ah bolon ahaue ti tun cahi cristianoili; lae he hab yax ulci ca yum Espanolesob uay ti lum lae tu habil 1511 anos.

2. Ten cen yn Nakuk Pech yax hidalgos concixtadoren, uay ti lum lae tu cacabil Maxtunil cin ?abal ti yax cah tu cacabil chacxulub Chen. Bai bic ?aa nen in canante tumen in yumob Ah Naum Pech lic utzcinic utz olal u belil u kahlail uay ti cacab Chac Xulub Chen in yax mekthantah lai cah lae capel cacab Chichinica _y_ uay Chaac Xulub Chen.

3. Cen Nakuk Pech in kaba cuchi ti ma ococ haa tin pol cuchi u mehenen Tahkom Pech D^on Martin Pech ti cah Xulk.u.m Cheel; bai bic ?aanoon canan hol cacabob tumen in yum Ah Naum Pech likul tu cah Mutul ca tah culcintaben in canante cacab Chac Xulub Chen lae ti manan to u manac u talel ca yum Espanolesob uay tac lumi Yucatan lae ten tun halach uinic uai ti cah uai ti luum Chac Xulub Chen lae ca tun uli ca yum Sr.

Adelantado uai ti peten lae ichil yabil 1519 anos cuchi lae ten ix yax batab; ca uli Espanolesob tu lumil uai Maxtunil lae toonix kame tu yabal ?aolalobe toonix yax ?aic patan yetel ?icil tiob _y_ ca ?aic ha.n.a.lob tiob capitan.o.b Espanolesob; hek Adelantado u kabae lai uli uai Maxtunil tu tancabal Nachi May; ti yan.o.b ca binon cilob uchebal ca ?aic cicioltiob; mayto ococob ti cah cuchi chenbel zutucahob paibe uai ti lume oxppel u ?anlob uai tu cacabil Maxtunile uai tun likulob cu binelob tu holpai ?unul tu hol u payil ?ilam tancoch yoxpel hab cahan.o.bi.

4. Tiob yan cuchi ca bini u kubulte in yumob tiob; lai Adelantado u kaba lai zutui uai ti lum; lae Ixkakuk u kaba u ?a in yum tiob lai u kaba lai xchuplal u ?ah tiob menyahticob _y_ tzenticob tiob tan yan cuchi ca tal katuntabilob tumen Cupulob ca tun lukobi ca biniob ti cahtalob ti Ecab kantanenkin u kaba u lumil cahlahciob; tix yan.o.b cuchi ca katuntabiob tumen Ah Ecabob ca lukobie ca cuchob Cauaca ti tun ocobi te maniob ti cah [194-1]?ekom ti u kaba cuhe manciob ca cuchiob ti cah TixcuumcuUuc u kaba cah kuchciob ti liculob ca kuchoob Tinuum u kaba cah kuchciob caix u tzaclahob u Chichen Ytza u kaba ti tun u katahob u Rey cah u lahan.o.bi ca alab tiobi: "Yan ahau, yume," ci yalalob, "ye yan Ahau Cocom Aun Pech Ahau Pech, Namox Cheel Ahau Cheel ?i?an tun; Katun ?ul, te xebnae," ci yalalob tumen [195-1]naob Bon Cupul; u lukulob tu Chicheen Ytza lae catun cuchiob yicnal Ahau Ixcuat Cocom te Akee: "Yume, matab a binelex te lae; bin zatacex," cibin yalablob tumen Ahau Ixcuat Cocom ca ualkahiob tutulpachob, ca bin.o.b ca cuchob Cauaca tu caaten, caix kuchob tu holpayal Catzim u kaba tix nakob ti kankabe, ca biniob ti cahtalob tuyulpachob tet ?elebnae u kabae lai yax cahicob ca ulob uai ti luum lae.

5. Lai ye tan Chanpatune uacppel hab cahan.o.bi caix u hokzahubaob te Campeche; lai Adelantado u kaba yax ?ule lai mani uai ti lum; lae tiob tun yan Campech cuchi ca u katahob patan caix u yabi u than.o.b tumen batabob tu cahalcahobe tulacal bini patan; tiob te maaniob ti kaknabe yahpulul patan.o.b; lae ca tun binen _y_ in lakob Ah MaCamPech _y_ u yit ?in Ixkil Ytzam Pech in yahaulil cah c.u.mkale _y_ in yum yan ti cah Xulc.u.m Cheele; lai in lakob cat binen tu pach patan, laix ca yilahob, laix ca alak Nachi May, yoklal yohel maa yohel ma u than.o.b yoklal u yax ulob ichil yotoch, ca uliob lae laitah oklal u thanahob u lakintob, ca bin.o.b tu pach patan yoklal yettail tahiob Espanolesob ti tun kubiob tumenel capitan.o.be; tiix c [196-1]matanok zayo _y_ capote _y_ zapato _y_ u _y_ ppoc cicialtabion tumen te capitan.o.b; caix lukon ca ?oci ca ?aic zililob Espanolesob yan tacix ca buc ca ulon lay zayo _y_ capote, lay Ixkil Ytzam Pech yan Conkale laix ca lakah Macan Pech yan Yaxkukule _y_ in yum Ahkom Pech u noxibal ca binon.

6. Cen ix Nakuk Pech lae in kaba ten yax batab yax kubob patan ca binon Campech ca kubob patan, caix uloon tutul pache tamuk u talel Espanolesob tu bel Campech talel u cahob ti cahtal Ich can zi hoo ti nohcah ti Hoe; tuchi ix ca yubah u talelob Espanolesob tu bel Campech, ca binon ca ?ab ziltiob tolo ten caix binon tu caaten cat kube patan. Cen ix Nakuk Pech uai tu cabil Chac Xulub Chen _y_ Ah Macan Pech yan tu cabil Yax Kukul _y_ Ixkil Ytzam Pech u noh batabil Conkale _y_ ten cen Ixnakuk Pech batab uai ti cah Chac Xulub Chen teix oci ca ziltiob tucaaten te ?ibkale[196-2] ix u chucan u nahubaob tucaaten ca kube ziltiob u lum y cab y u chahucil ha.n.a.lob u kamciob te ?ibilkale ti tamuk u talel yocolob ti cahtal ti Hoo lay D^n Fran^co de Montejo, yax capitan General yax uli uai tu peten ti Hoo lae _y_ D^n Fran^co de Bracamonte y Fran^co Tamayo _y_ Juan de Pacheco _y_ Perarberes lai capitanesob uliob ichil habil 1541 anos.

7. Lai hab ca uliob ti Hoo ti cahtalob lay capitan.o.b mektanmail Espanolesob, ca uliob ti Ho lae tenili batab cen Ix Nakuk Pech, ca uli Espanolesob te ti Hooe tenix kubi patan ti concixtadoresob ti Hoo, tenix batab uai ti cacab Chac Xulub Chen lae tamuk u escribanoil Roderigo Alvares ichil yabil 1542 anos.

8. U tan u toxol cahob ti concixtadoresob tumen capitan.o.b adelantado lay yax Espanolesob _y_ escribano Roderigo Alvares lai ?ibtic u xocaan patan.o.b ti yulel hun huntzuc ti cahob, baix tamuk u kubic patan in lakob tulacal lai in chibalob lae ti tamuk ban patane yoklal toxbil patan tiob Espanolesob tumen capitan.o.b adelantado _y_ escribano Rodrigo Alvarez ichil hun hunteel hab uli Espanolesob ti Hoo; tulacal ca ix chaben cen Ix Nakuk Pech ca ?aben ti Don Julian Doncel encomendero lai u yax yumil cah uay Chaac Xulub Chen lae lai yax encomendero, caix machi in kab _y_ tu tan capitan Don Fran^co de Montejo adelantado ten tun ?abi ti batabil ti D^n Julian Donsel tu kab, ca hoppi in tan lic u patan u yumil kul uinicilob.

9. Cen Ix Nakuk Pech lae ten tan lic in batabil cuchi ca uli Albares yax alcalde mayor uai tu petenil Yucatan ti Hoo lae, caix uli Alvara de Carvayor alcalde Mayor, li xan caix uli Oidor D^n Tomas Lopez tenili batab cuchie heix in kabatah cen ix Nakuk Pech ca oci ha tin pole _y_ ca tin kama bautismo D^n Pablo Pech lay in kaba ca hau[198-1] in kabatic Nakuk Pechil; hidalgoson yax batabon tumen capitan.o.b cat yax chuca uai ti peten lae ton ix yax kubob patan ti ?ulob cat ?ab u chucil toon tumen Dios _y_ Rey ahtepal; lae ton u chibalon hidalgos tu yalomal in mehen.o.b tulacal tu tan kinil cu binel tu nak u hayalcab; lae ton batabon yahaubiI[TN-25] uai ti luum ti ma yanac Santa Yglesiaob ti cacabob, tan to u ximbal tabal lumob tumen Espanolesob uatub ci tan u moltalob utial u kulteob ti yoklal piz uinicob cuchi ti ma christianacobi tulacal in mektan cahil uinicob tumen in kamci in Cristianoil, cen Nakuk Pech cuchi laili batab en cuchi ca in kamah Santo Oleos _y_ Santo ocolal, utial in camzic in mektan cahilob tulacal tenix yax mache vara utial justiciail, tumen t binen in nant u than Dios _y_ ca noh Ahau Rey Ahtepal; laitun ca yum ti Oidor D^n Tomas Lopes ca uchi lae yax ?ai u xicin patan ti batabob ti cahal cahob; lai temes ti ca yatan ?ooctun yahaubil Oidor D^n Tomas Lopes ca tun tin kubah in bara ti in mehen D^n Pedro Pech ichil habil 152 a^s.

10. Lai cu xocol yabil cuchi lae ca in kamah u bara in yum Nakuk Pech D^n Pablo Pech Ursula Pech ixan uai ti cacab Chac Xulub Chen, lae utial in meyactic Dios _y_ ca noh ahau Rey ahtepal utial in mektantic lai cah lae uai ti cacab Chac Xulub Chen lae.

11. La tun ulicob tu cahalob yetel u yahkulelob _y_ u holpopob bay tu cahal Yaxkukul, bay tu cahal Xulk.u.m Cheel, bai tu cahal Maxtunil yaxchibal Macan Pech yaxchibal Tahkom Pech Xulk.u.m Cheel, yet ulcob ix yahkin.o.b yaxchibal Macan Pech yaxchibal Tahkom Pech Xulk.u.m Cheel, yet ulcobix u cuchulob tu pachob, ca uliob uai ti cahtale yet ulcobix yahkin.o.b u holpopob _y_ yahkulelob tu pachob u halach uinicob, ca uliob tu cacabil Yaxkukul baix toon xan cat uloon uai tu cacabil Chac Xulub Chen lae, ca cahiob uai lae lai culcinaben Tah Nakuk Pech, tumen in yum Tah Koon Pech u mehen Tah Tunal Pech yaxchibal Maxtunile mektantic cah.

12. Lae cat uli ?ulob uai tu lumil cacabob lae manan Maya uinicob ti kuchi yolob u kube patan ti yax ?ulob cuchi, lae lai u yax cantahob ?ulob Espanolesob ?ocan ili tun u ?abal cah canante. Cen tah Nakuk Pech in yax kamici cah uai ti cacab Chac Xulub Chen, ca uliob u chun u than.o.b tu pachob _y_ yahkulel _y_ u holpopob _y_ yahkin.o.b lae, lai u kaba Ah Kul Matu _y_ Kulche _y_ ulcob ix yax kin.o.b Ahkin Cocom Ahkin Tacu _y_ ulcob ix u holpop Nachan Cen _y_ holpop Xuluc, lai u kaba, holpop lai mektanmailob ca ulob uai tii u lum Maxtunil _y_ Ah Kul Chuc _y_ u holpop tu pachob; lai u he?ahob u cacabil uai Chac Xulub Chen caix uliob u holcan.o.b u nacomob, nacom Kan, nacom Xuluc, nacom Pot, nacom May, nacom Ek, lai u kaba nacomob, layobi u kab nacomob yah mektanul batab tah Nakuk Pech ca ulen uai ti cah Chac Xulub Chen; lai chiccunic yol lai in cu uchulob cat ulen uai ti cahtah uai ti luum uai tu cacabil Chac Xulub Chen.

13. Cen tah Nakuk Pech lae ca ulen tumen u halach uinic ten.o.b ca chichi cah uai ti Chac Xulub Chen; lae tumen u nucteelob cuchi lae manan u manak u talel Espanolesob uai ti luum, lae minan u yana cah chicunic cah uai Chac Xulub Chen; lai yobi t ubahilob lae ti xocan ili, yulel Espanolesob ti noh cah ti Ho, _y_ u kamal cristianoil tumen uinicob uai Tah Ceh Peche ?ocan ili ix in molic cah uai tulacahal Chac Xulub Chen, cen D^n Pablo Pech _y_ in yum D^n Martin Pech, conquixtador, Xulk.u.m Cheel.

14. Lae ti tum lae ti hoppi u licil u katun Espanolesob ich mul cochleah[201-1] ca binon, _y_ in yum Ah Macan Pech yaxchibal Yaxkukul, y Yxkil Y?am Pech yaxchibal c.u.mkal, _y_ ti binen tu pach katun; ca oci u patan kooch uahobe lai tun mektanmai u yumil kul uiniclob cah, ca ti binon ti katun yah, yukul kah _y_ tuce tumenel u kuxilob ti kul uinicob; ichil uacpe u yanonie _y_ in lakob tu pach kul uinicob ti numia; mektanan tun in yum tumen u chunthan.o.b, lay yobi hach ilaob yuchul tulacal tu ba.n.a.lob tin cantah ichil in informacion tulacal lae uchebal yoheltabal tumen in chibalob in mehen.o.b tin pach ti uchen cimic uai okolcab[201-2] lae yoklal in t.i.tulo in probanza ?aan ten tumen ca yumil ti Dios _y_ ca noh Ahau Rey ahtepal; manan in patan maix uchac in botic patan maix in mehen.o.b maix in u ixmehen.o.b bin u bote patan yoklal tu lukzah ten ca yumil ti Dios ichil u zahacil in puczical; ti mato in uilal u uich Espanolesob cuchi tu ?ahten ich ich olal utial in kubic inba tu kab Espanolesob _y_ in cahalob tulacal utial u cahal cahob tumenel capitan.o.b Adelantado yax concixtadoresob; uliob uai ti u lumil Yucatane; he hab yax ulci ?ulob tu lumil uai ti Cupule lae 1511 anos.

15. Cuchi mahun ilabac ?ulob Espanolesob ca chuci Jeronimo de Aguilar tumen.o.b a Cusamilob; lai lae u chun yohelabal peten tulacal lae yoklal ?oci u xinbaltabal uchi lumob tulacal, lai tah oklal ma talan uchi lumob peten tulacal lai tun cin ?olic[202-1] tu tan Ahau ca tu cuchi tu tan Ahau Ah Macan Pech D^n Pedro Pech _y_ u cuchteelob yax chibalob u nacomob tu pachob tulacal bin.o.b tu pach yoklal utzilob Ahau ylal u uichob u maseual uinicob; caix tu te ta lahun cakal u nucil uinicob u bines tu pach ti Ahau Rey ahtepal u tzicob ti messa nachi ti Espana, heix mac xenahi[202-2] tu tzicile tu tan Rey ahtepale; lai tun tu yala Ahau ca u bote patan.o.b tulacal, yal u mehen.o.b tulacal, heix ton Ah Pechob yaxchibal uai ti lum _y_ yaxchibal tal ti Cupul, ca bin tu yalah yabil peten _y_ yabil maya uinicob u bal lum, caix bin tu tzolah u xocan tu tanil ca noh Ahau ca u?ac[202-3] u talel he?bil u chi lum u Chinante Ahau; bay tun chacanhic ca lumil lae lai Aguilar, lae te hantabi tumen ah Naum Ah Pot Cusamile tu yabil 1517 anos; lai yabil hauic cha katun, lae lai hauic u uac.u.n.tabal u tunil balcah, yoklal hunhunkal tun u talel uaatal u tunil balcah cuchi ti man uluc ?ul Espanolesobe Cusamil cuchi uaital petenil; tumen ulic Espanolesob ca t haui u betabal.

16. 1519 anos lai yabil yax ulcob Espanolesob uai Cusamil tu yox mal, Fernando de Cortes _y_ Espoblaco Lara. A 28 de Febrero cuchi ca uliob Cusamilob u yax mal ahohelilob hahal u cibel than. Lai yabil cuchcob tu Chichen tah mak opile ti tun yax oheltabi u Chicheen Ytza tumen noh Espanolesob D^n Fran^co de Montejo Adelantado, u halach uinicob ca ?an.o.b tu Chichen Ytza.

17. 1521 anos tu yoxlahunpiz u kinil agosto chucic u lumil Mexico tumen Espanolesob; uchci u yox katun tabalob[203-1] Espanolesob tumen cah tulacal uai tu cahal Cupule; cauthi katahob Ah Ceh Pech tu cimil Zalibna _y_ etahau Lenpot Tixkochoh tu provinciail Ticanto _y_ yicnal ah Kinichkakmo Ytzmal u nup u than holtun Ake; lai yabil lae uchic u kuchul Espanolesob tu Chicheen Ytza tu caten u he?ob u Chichen Ytza, ti ca uli Capitan D^n Fran^co de Montejo yahtohil yahtochil Naocom Cupul kuchal u cah. Hunkal hab yax kuchcob tu Chichen Ytza ti u kabahob ah makopilobe ah ?u?opob.

18. 1542 anos lai hab ca u he?ahob lum Espanolesob ti Hich can Ziho chuncan u nup u than Kinich Kakmo ahkin _y_ Ahtutul Xiu yahaulil cabecera Mani u pol u meta u he?ahob yaxchibalob, lai yax hoppic yocol patan tiob lae tu yoxten tun yulelob ta lumil, ca tun hunkul culhob, lae heklai culicob; helelae u hunten, ulcobe tu Chichen Ytzae ti u yax makahob oop, matech u makal lai oop, ca u makahop Espanolesob u kabatcob ahmakoopilob; u caten ulcobi tu Chichene ca [204-1]u tocahob naobon Cupul; tu yoxten yulelobe ca tun hunkul culhiob lae lai yabil lae 1542 anos lai tun hunkul culhiob uai ti lum Ychcanzi hoo--yanilob, helelae oxlahun Kan ahcuchhab ti Maya xoclae.

19. 1543 anos lai yabil binci Espanolesob tet xaman Cheile u xachete Mayab uinicob u maseualtobe yoklal manan maseual uinic u palilob ti Ho; lai talob ti xache uinicob u maseualtob tu chi tun, ca kuchob ti Popce ti uch ban patan tiobi likulob ti Ho, cat kuchob ti Popce tu chi, ca ulob ca biniob Tikom, man ti kin yanhicobe te Tixkome ti humkal u kinil yan.o.b ca lukabi lai Espanolesob.

20. Lae 1544 anos lai hab ca ?an ?ul Cauaca Asiesa u capitanil, ca ?anoob te Cauacae ti u chi pach yumili [204-2]ti oki patan tiobi cab ulum ixim ?abtiob tiob yan Cauacae, catun ca tu kalahob ti mascab ahkul Caamal tal Sisal ca tu kata u xocal cah tulacal, hun hab tialan ti mazcab tumen.o.b, lai paye u bel Espanolesob ca taliob ti cahtal Sachi, heclai Ahkul Kamal lae lai oci ti batabil Saci Sisale D^n Juan Caamal de la Cruz u kabatah yoklal hach hahal u than, lai yax utzcit Cruz Cauacae, u yabi u than tumen ?ulob, lae lai tumen lai ti oci ti batabil Sisal, ontkin ac u batabil cat cimil; lai ti pay u bel Espanolesob ca bin.o.b ti katun yah Tixkochnah; xane he ?ulob lae hunppel hab ?anan.o.b Cauaca, lukob cat talob Saci hunkul hi u kal uinicob ti mazcab yilab batab Caamal.

21. Lae 1545 anos ?ani ?ulob Saci laix yabil hopp ti cristianoil tumen padresob orden de San Fran^co, te tu holhaa Champotone hali yax ulcob padresob u machmaob cahlohil ti Jehucristo tu kabob lai lic yezic ti maseual uinicob, cat yax ulob tu tu holhaa Chanpoton, lae te chikin uai tu cuchcabal u than uai Ichcansihoo, ti Hoo tu cahal Ichcansihoo lai u kaba; lai padresob hoppez Cristianoil uai ti cah peten Yucatan lae lai u kabaobe Fr. Juan de la Puerta _y_ Fr. Luis de Villarpando _y_ Fr. Diego de Becal _y_ Fr. Juan de Guerrero y Fr. Merchol de Benavente layob hoppes Cristianoil uai ti peten chikin lae ti mato tac Cristianoil uai Cupul; pachal hom to tac Cristianoil, baito bin cantic, ca bin hoppoc toon uai ti Cupule.

22. 1546 anos, lai hab ca uchi ahetzil[206-1] lae altose la tierra: 9 de Noviembre bol ulo de pasen 4 meses ca uchi tu bolonpis u kinil noviembre ti yabil de 1546 anos canppel u cinanil katun; lae ca zihi lae kuchi hunppel hab yalcab uinicob; ca tali u molicubaob tu caten ocol u cibal patan, ca zihi katune ulel u cibahob ahezobob tali chikin tabsic uinicob ca yutzcinah katun lae Etz Cunul _y_ Ah Camal talob chikin he ?ul cimsabiobe catul mehen ?ulob u camzah palil Mena ti cimob Chamaxe, ppatal u cibahob; ca talob Saci tohyol tulacal ?ulob ca liki katun yokolob lae[206-2] tihi t tun u cimsabal; Ah Etz Camal Tipakan Ah Pakam tu cimilhi Surusano yokol Nicte; tumen u cahalobe hunppel akab hi u cimil ?ul tumen uinicob lae kohan yooc _y_ u kab.o.o.b, ca bini tu kinil katun ti akab ti cah tulacal.

23. 1547 anos lai hab ca paxi u chem Exboxe Ecabe; ca bini Espanolesob bakzahticob u ?ahob katun yok Boxte Ecabe ual Ekboxil.

24. Lae 1548 anos ulci padre Emitanyo Saci chumes[206-3] Cristianoil.

25. Lae 1550 anos mol ci cah tulacal tabal tal Manii.

26. 1551 anos ulci padre Guadian Fr. Fernando Guererro Saci Sisal lai oces haa tu hol uinicob lai chunbezob cristianoil uay tu cuch cabal Saci tulacal, tal chikin Cheel, tali Ecab, tali Cusamil, tali ti xaman, tali ti nohol, xan lai chunmes[207-1] u pakal monisterio Saci Sisal.

27. Lae 1552 anos lai hab cahciob padresob yokab cuchi; lai yabil ulcob ah canbesah _y_ kayob uai Zisale, talob chikin laobi canbez u kayob missa y bisperas ti canto de organo _y_ chul y cantolano ti hunkul ma ohelon uai cuchi.

Lae 1553 anos lai hab ca uli Oidor D. Tomas Lopes uai tal lumil Yucatan lae tali Castella ca uli tu [207-2]chibil tumen ca noh ahau Rey ahtepal de Castilla u yanton tu kab Espanolesob uaye, lai haues ca tocabal tumen Espanolesob, laix haues u chi on pek, laix ti chunmes u yanhal batabob ti cahal cah, ca tu ?a u barail, laix ti ?ai u takail patan xan oxppel u yocol patan ti Espanolesob yub te cib uluum ixim choyche y sulbiltab _y_ yic, buul, yib cuum, xamach, ppuul, ca muc yoklal patan ta c yumil ?ulil c beta ti matac oidor ?aic u nucul bahunbal; lai uchci u chabal kul chuuc tumen AhMacan Pech ca lukon Sisal yoklal u katci ah chucil kulchuc, lae tumen lai toci u chucil Ah Ceh Pech uay Cupul, lae lai talic uai tu pach Ah kin Pech Macan Pech u palil Ahmacan Pech yetel u nacomob ti cab Yaxkukul lae.

28. De 1519 anos lai hab ca uli Espanolesob uai tac cahal Con ah Ytza uai ti lum Yucatan, lae lai cin chicilbesah u kinil, yuil _y_ yabil yan ca.n.a.l, Cen D^n Pablo Pech, u mehen en D^n Martin Pech, ti Xulc.u.m Cheel, concixtadoren, uai lae Maxtunil yetel Chac Xulub Chen, tal kamah ix ?ulob tu uolol ca puczikal, maix ca ?aab katun yah tiob laob lae D^n Juan de Montejo Adelantado y u chayanil capitan.o.b bay yanil u kabaob ti libro; ton ix yax kamah Cristianoil concixtadores D^n Martin Pech u mehen D^n Fernando Pech, D^n Pablo Pech u mehen en D^n Martin Pech, hel tu yoxlahunpis u kinil u de Octubre de 1518, ocic ha tu holob in mektan cahilob ti hunmolhob Maxtunile, ti ocol ha tu polob tumen yax obispo D^n Fran^co Toral ti Maya uinicob; ca [208-1]oha tu polob men ca yum obispo lae cat [208-2]es sabi u uinbail santo tiob cahob tulacal u uinbail S.

Pedro _y_ S. Pablo y S. Juan, y S. Luis _y_ S. Antonio _y_ S. Miguel _y_ S. Francisco _y_ S. Alonso y S. Agustin y S. Sebastian y S. Diego, ca u [208-3]?ibotahob oleos ca u kabatah P^o yan cha oleos.

29. Lay u kahlail tulacal lae tin hun molcinzah uay ti librose uchebal u nuctic uba uinicob himac bin oltic yohelto u ?oc lukanil yanomal ca noh ahau Dios uchac tumen tusinile.--U patanil hibic ulci Espanolesob uay tac lumil lae tumen u yolat ca yumil ti Dios ahtepal uay ti peten; lae baix u than ca yum Senor D^n Juan de Montejo y D. Fran^co de Monte lay yax ulob uai tac lumil lae laix tu ?ah u thanil u c.u.mtal iglesia ti ?ucen?ucil cahob u hol cababob y yotoch cah u kuna ca yum noh ahau bay u cah mensone u yotoch ah na mulbeobe[209-1].

30. Bay xan cu yalic ca noh yum Ah Naum Pech D^n Fran^co de Montejo Pech y D^n Juan Pech lai u kabaob ca oci haa tu holob tumen padresob y adelantado lay capitan hi layob ulob uai ti lume Yocolpeten, hek lai kabanzabi ti Yucatanil tumen ca yax yumob Espanolesob lae baix bin u patcantic ca yum Espanolesob, hebic u beltahob, caxtu yalah binil hunkul cuxlacon tumen Dios, caix ti yubah Maya uinicob heklay u kabaob lae, ca tu yalah Naum Pech ti u mektan cahil ti ?u?ucencil:--"Oheltex, talel u cah hunabku, ti peten heklai hahal Diose, u chicul hahal Dios; binex cuxlac, ca cici kamex, ma a ?aicex katun yokolob ca pas ma u ha.n.a.lob _y_ yukalob ixim, cax, uluum, cab, buul u ha.n.a.lob yoklal [210-1]u colcah ti Cristianoil lai u palil ton Dios;" bay tun cibahob mamac ?ai katun caix tu likzahubaob ca bin u yan teob Espanolesob tu concixtob tu yet xinbal tahob ?ulob.

31. Bay xan he Nachi Cocom ti cahan tu holcacab Sutuytae tu chuccabal Chichen Ytzae heklay kabansabi Chichen Ytzaile he Ah Cohuot Cocome tu yantah u than Dios _y_ ca noh ahau tu luksah u [210-2]pon.o.b u banderasob, utia ca noh ahau utial conquixta _y_ adelantado _y_ yum padre clerigo tu cuch cahil xan maix u ?a yah katun u lukzahubaob ichilob kaxahob kunal _y_ yotoch cah tu cuchteelob.

32. Hex Na?i Mabun Chane culhi tu ca cabil u natatah bicil talel u cah hunkul cuxtal yoltah u kububaob ti Dios tu hahil Ah Catzimob _y_ AhChulimob tu chuccabil Manil, _y_ Ah Tutul Yiu hex uay ti lakin Chel _y_ Tan Cupulob hex ti Campeche Na?acab Canul; bay ?a lukanhi u tan hahil Dios uay ti peten uay tu lumil Sacuholpatal Sacmutix tun, Ah Mutule, Tunal Pech culhi uay ti cah lae.

33. He Ah Naum Peche uay u payahe mehen.o.b caix ti yalah:--"Oheltex, hun ynix u kaba kin ahbalcab bin uluk ahlikin cabob hun mexob Ahpul tu chicul hunabku ti peten ca xicex ti kam bu hahil asilex[211-1]:" bay tan binciob tu xinbalob yalan che yalan haban, ca kuchiob tu tancabal Na?aycab Canule Campech, ca yalahob:--"Hele tac u yulel a uula, Ah Na?acab Canule, caxti kam tuzebal la umen;" yalab lae ca tipp u chemob tu hol u kaknabil Campech, caix ti [211-2]yalahob ca yumtah banderasob sasacpon, ca ulon pixtahob Adelantado caix katabitiob tumen lai Cristianoob Adelantado uatub ocahalob ichil Castellano than, matan u natob ca uchen nucahob than:--"matan c ubah than;" ci u than.o.b caix alabi Yucatanilob uay tu lumil cutz tu lumil ceh.

34. Bay tun binciob capitanesob _y_ ca yum Adelantado D^n Fran^co de Montejo lay tu beltah u yabal ppis _y_ kuuch utial muse utial bucoh ?imin[211-3] tumen binel u cibahob tu cahal Manii yicnal Ahtutul Xiu: ca kuchob Yiba caniob Yibae, kuchob Nohcacab likul tal Becal, bay tun manciob Espanolesob ca kuchob Mani yicnal Tutul Xiu caix ti uac.u.n.tabic nacon Ikeb nacon Caixic.u.m nacon Chuc lay bin xic u paye Ah Cuat Cocom; lay tun u chun u culcintabal [211-4]ahactan ob tumen u cuchulob ca lukzabi u uichob yalan nohoch [211-5]yacatun sa bin tal pulbil huntul lay ma lukzabi u uich ti yacatun sabin, luksabi u uich ca ?a be ti ca bin nacpalancal ti yicnal Adelantado Manii, caix ualkahi yah pululob tu cahal Cuuat Cocom; catun liki Ah Naum Pech _y_ tu catulilob xic u talez Ah Cuat Cocom; cu kuchulob, ca yalah ti Naun Pech bicil ma yilahi maix yabahi ca yalah bicil ti binan tu Chichen Ytzae tuzebal tal ci tu cail tumen Ahpechob, ca kuchob Manil kube u chasahob tusebal u yalci Ah Cocom ma yilah bal uch tu cahal caix ?ab u chucil ti cabin u chucob mac u beltahlobe.

35. Baix tun tal ci Ahpech tu cahalob yila u mektan cahilob uinicilobe baytun talciob hex cat tal ?ulob tumen bin uchci u cimsabal ?uul ti cah tumen u cuchulob, catun man.o.bca biniob yicnal Ah Batun Pech Cay Chel, lay tun yilahobe ca man.o.b ca bin.o.b Maxtunil yicnal Machi May _y_ tun Ah Macan Pech; bai tun ualkahciob tu lumilob tu mektan cahilob tu Yaxkukule; lai D^n Pablo Pech Ah Macan Cam Pech tumenel halach uinic lai mektanmail tulacal lai uay ti chi kin lae yoklal maix u lukul yol nacomob, tulacal bayxan lay tumen culcinaben in canant lay cacab Chac Xubub Chen lae tumenel maseneal uinicob lae tan u [212-1]sa uinolabob lai tumen [212-2]chic u nakci u yolah Dios ti cahob.

36. Lae hex lay ytoria lae tulacal tux manel S^r Espanolesob _y_ kubabaob yax padresob, _y_ u kaba yax ?ulob bin ?oloc[213-1] tumen lai u ?ilibal, lae yoklal mentahan utial yoheltabal bic uchic concixta, uabic numya tu mansahob uay yalan chee yalan aak yalan haban, ichil lay hab lae _y_ u cha yan yax uinicob mehentzilob hancabob yoklal ma.n.a.l cappel oxppel hab cahan.o.b ta muktun u ?ablahal cahob tumen ca yumil ?ulilob, lae ta muktun u ppizil cahob u ppizil u kaxilob cahob tumen Oidor Tomas Lopes yan sedula tu kabob tumen ca noh Ahau utial tun xotlahal kaxob ti mac cu cahtalob, ti ma yanac cahob cuchi tumen te zihnalon be nae tulacalob, ti cu halach uinicil Naum Pech cuchi, ti ma uluc ?ulob he?ic Cristianoil uay ti lum cuchi, he tun cat kuchi u kinil u yulah uay ti peten, lae cat ul ?ulob uai ti lum Yucatan lae, ca binon kameob tumen u zahacil ca puczikal, cat ?oci Cristianoil uay ti lum lae cat ?ablahon canante cacabob, ti ma yanac S^a Yglesia cuchi, cat hau u cahil lay bena lae ma cah.

37. Helelae lay u chun in patcantic hen cex bin uchic u yuchul concixta bahun numya t mansah _y_ S^r Espanolesob yoklal maya uinicob cuchi matan yolte ukuubaob ti Dios, ten tun cen D. Pablo Pech tin tzolah u xicin.o.b ti cacab Maxtunil.

38. Bay tan matan culhani catun emon ti cacab Chac Xulub Chen, ?oci tun u c.u.mtal S^a iglesia, lae ca tun ppisah ca ppisbi tu ?utpach cahlahbal yanumal in mehen.o.b u chen cimic yokolcab, tumen ma u macan tu baltiob[214-1] tumen Maya uinicob, ma u manbal c.u.n.tabalob u chinal hen cex bax tu ?ahton ca yumil ti Dios tumen u zahacil puczikale, lay tumen ?ab u chucil ton tumen ca noh ahau Rey Ahtepal _y_ catun c.u.mcintah S^a iglesia utial kultic ca yumil ti Dios _y_ yotoch cah tu lakin iglesia u kuna ca noh Ahau yetel meson.

39. Bay xan licix in betic in uotoch pakil na tu xaman iglesia; ma u yalic Maya uinicob ua utialtob tu kinil, lay tumen ci chicilbezic hebix in mentah mailobe _y_ yum D^n Pablo Pech Ah Macan Pech, y in yum D^n Martin Pech Ah kom Pech, _y_ in yum D^n Ambrosio Pech Op Pech ix u Maya kaba y Yxkil Ytzam Pech y D^n Estevan Pech Ahkulul Pech.

40. Tac kamah u noh comisionil u ppiz kaxob, tu ?ah u licenciail ca noh Ahau Rey ahtepal ti ca yumil yax Oidor Tomas Lopes utial ca u ?a nucte u than ton utial ca ppizic u pach ca tocoynail he tux cahantacob uay uay tu pach cahal utial ca utzac oheltic tux cu manel u ppizil ca luumil utial kilacabob utial u tzenticubaob u ?aic u ha.n.a.lob ca encomenderosob, lay oklal cin ?aic u juramentoil tu tanil tulacal uinicob lay informacion lae u hahil cu yilicob u tocoynailob tu xma yocol u ya.n.a.l tocoynail, lay oklal ?aic u hahil.

41. Heix macx yax encomendero uay ti cacab Chaac Xulub Chen lae D^n Julian Donsel encomendero hi uay ti cacah lae ca tu yalah ti batab caxicob u ?abob u chicul chi kax u luumob uay tu pach u mektan cahil; yoklal tan u ppizil u chi lumob u chi kaxob ti lakin, ti nohol, ti chikin, tulacal hen cex max cu cahtalob, tumen ?octun u he?el Cristianoil uay ti lume Chaac Xulub Cheen, _y_ lix cacilech u yum Santiago patron ah canan cah utial D^n Pablo Pech.

CONQUEST AND MAP.

1. The fifth division of the 11th Ahau Katun was placed when the Spaniards arrived and settled the city of Merida; it was during the 9th Ahau that Christianity was introduced; the year in which first came our lords the Spaniards here to this land was the

year 1511.

2. I, who am Nakuk Pech, of the first hidalgos conquistadores here in this land in the district Maxtunil, I am placed in the first town in the district Chac Xulub Chen. As thus it is given me to guard by my lord Ah Naum Pech, I wish to compose carefully the history and chronicle of the district of Chac Xulub Chen here, my first command, the town having two districts, Chichinica and, here, Chac Xulub Chen.

The Maya Chronicles Part 24

You're reading novel The Maya Chronicles Part 24 online at LightNovelFree.com. You can use the follow function to bookmark your favorite novel ( Only for registered users ). If you find any errors ( broken links, can't load photos, etc.. ), Please let us know so we can fix it as soon as possible. And when you start a conversation or debate about a certain topic with other people, please do not offend them just because you don't like their opinions.


The Maya Chronicles Part 24 summary

You're reading The Maya Chronicles Part 24. This novel has been translated by Updating. Author: Various already has 574 views.

It's great if you read and follow any novel on our website. We promise you that we'll bring you the latest, hottest novel everyday and FREE.

LightNovelFree.com is a most smartest website for reading novel online, it can automatic resize images to fit your pc screen, even on your mobile. Experience now by using your smartphone and access to LightNovelFree.com